Rury i koszulki termokurczliwe

Chociaż dla niektórych koszulka wydaje się być bardziej elastyczna niż rurka, to właściwie nazwę koszulki termokurczliwe stosuje się zamiennie z nazwą rurki termokurczliwe do określenia cienkościennej koszulki/rurki termokurczliwej. Dlatego nie ma żadnych różnic pomiędzy produktami oznaczonymi jako koszulki termokurczliwe, a produktami oznaczonymi jako rurki termokurczliwe. Natomiast określenie rury termokurczliwe stosuje się zazwyczaj do określenia koszulek termokurczliwych o większej grubości ścianki i w związku z tym zdecydowanie sztywniejszych niż cienkościenne koszulki termokurczliwe, najczęściej używanych w zastosowaniach energetycznych (np.  jako mufy termokurczliwe do łączenia kabli i przewodów). Przyjęło się, że zarówno koszulki termokurczliwe, jak i rurki termokurczliwe, jak też rury termokurczliwe określa się po prostu mianem termokurcze.

Koszulki termokurczliwe oraz rury termokurczliwe stosowane są głównie w elektronice i elektrotechnice, zazwyczaj jako izolacja elektryczna. Termokurcze stosuje się również do ochrony mechanicznej przede wszystkim przewodów i kabli, jak i do ochrony przed wpływem czynników chemicznych i atmosferycznych. Koszulki termokurczliwe znajdują także zastosowanie w systemach oznaczania przewodów, zarówno do prostego oznaczania kolorystycznego, jak też jako oznaczniki termokurczliwe do nadruku w drukarkach termotransferowych.

Rurki termokurczliwe są wytwarzane metodą ekstruzji (wytłaczania) jako zwykłe rurki (węże) izolacyjne o określonej średnicy. Następnie taka rurka jest poddawana działaniu promieniowania jonizującego, dzięki czemu następuje jej polimeryzacja, czyli usieciowanie. W ten sposób materiał uzyskuje tzw. pamięć kształtu. Dopiero usieciowana koszulka termokurczliwa jest rozciągana do średnicy dostarczanej, czyli średnicy przed obkurczeniem. Średnica po maksymalnym obkurczeniu rurki termokurczliwej jest równa średnicy nominalnej naszej rurki izolacyjnej ekstrudowanej na początku procesu produkcji. Dlatego koszulki termokurczliwe, oprócz oznaczenia typu, oznacza się zazwyczaj liczbami określającymi średnicą przed obkurczeniem (średnicą dostarczaną) i średnicą po maksymalnym obkurczeniu.

W zależności od jakości materiału możemy wyróżnić koszulki termokurczliwe standardowe oraz koszulki termokurczliwe klasy premium. Chociaż wydawałoby się, że jest to ten sam materiał to jednak różnice można znaleźć w parametrach mechanicznych (jak np. elastyczność), czy elektrycznych (np. wytrzymałość na przebicie elektryczne). Ponadto termokurcze klasy premium posiadają zazwyczaj więcej różnych certyfikatów i dopuszczeń np. według norm UL, UL224 VW-1, CSA, JAR/FAR 25.853, NF F 00-608, SAE-AMS-DTL23053. Dlatego koszulki termokurczliwe klasy premium są wykorzystywane w bardziej wymagających zastosowaniach np. w przemyśle elektronicznym lub tam, gdzie standardowa elastyczność, czy standardowe parametry są niewystarczające.

O ile koszulki termokurczliwe mają zazwyczaj grubość ścianki po maksymalnym obkurczeniu najczęściej poniżej 1 mm, to rury termokurczliwe posiadają ściankę przy maksymalnym obkurczeniu o grubości dochodzącej nawet do kilku milimetrów. Z tego powodu rury termokurczliwe są znacznie sztywniejsze niż koszulki termokurczliwe (mimo tego samego materiału) i dlatego dostarczane są najczęściej w odcinkach 1 m.  Rury termokurczliwe o takiej grubości ścianki zapewniają zarówno większą odporność mechaniczną, jak też wyższą wytrzymałość elektryczną.

W zależności od grubości ścianki termokurcze mogą być dzielone na rury termokurczliwe średniościenne (koszulki termokurczliwe średniościenne), o grubość ścianki przy maksymalnym obkurczeniu ok. 2-3 mm, i na rury termokurczliwe grubościenne (koszulki termokurczliwe grubościenne), o grubości ścianki zazwyczaj powyżej 3 mm. Ponieważ rury termokurczliwe posiadają więcej materiału (grube ścianki) można je rozciągnąć znacznie bardziej niż koszulki termokurczliwe. Standardowy skurcz rur termokurczliwych firmy HellermannTyton, oferowanych przez naszą firmę, wynosi 4:1 i 6:1.

Jako koszulki termokurczliwe można wyróżnić rurki termokurczliwe wykonane z poliolefiny, jednak przeznaczone do specjalnych zastosowań np. w przemyśle zbrojeniowym i lotniczym. Termokurcze tego typu posiadają także specjalistyczne certyfikaty i dopuszczenia wg norm LEA, MIL-DTL-23053, DEF STAN 59-97, NF F 00-608, NSA937211, PAN6493, SAE-AMS-DTL23053, VG95343.  Wśród koszulek termokurczliwych specjalnych znajdują się także termokurcze bezhalogenowe TR27 firmy HellermannTyton, przeznaczone głównie do stosowania w kolejnictwie. Potwierdzeniem tego jest certyfikat EN45545-2.

Innymi materiałami, z których wykonywane są koszulki termokurczliwe jest polifluorek winylidenu  PVDF (popularnie zwany Kynar®), polimer fluorowy usieciowany FPMX (tzw. zwany VITON®) oraz politetrafluoroetylen PTFE (Teflon®). Wszystkie koszulki termokurczliwe wykonane z tych materiałów charakteryzują się wysoką odpornością na temperaturę (od -70^oC do +260^oC) oraz wyśmienitą odpornością na agresywne środki chemiczne. Termokurcze tego typu są zazwyczaj stosowane w przemyśle zbrojeniowym, lotniczym, chemicznym i farmaceutycznym.

Specjalną grupą rurek termokurczliwych są koszulki termokurczliwe przeznaczone do nanoszenia na nich oznaczeń. Do nadruku oznaczeń na termokurczach służy drukarka termotransferowa. Żeby nadruk był odpowiednio czytelny i trwały, a drukarka termotransferowa nie zużywała się nadmiernie, koszulki termokurczliwe przeznaczone do nadruku są specjalnie spłaszczane, a ich powierzchnia odpowiednio przygotowywana. Koszulki termokurczliwe ciągłe do nadruku są oferowane zazwyczaj na małych rolkach mieszczących się w środku drukarki termotransferowej.

W ofercie naszej firmy znajdują się koszulki termokurczliwe do nadruku zarówno standardowe, jak i specjalne np. bezhalogenowe, odporne na paliwo diesla oraz odporne na wysoką temperaturę. Koszulki termokurczliwe do nadruku posiadają także stosowane certyfikaty i dopuszczenia konieczne przy zastosowaniach militarnych, lotniczych i w pojazdach szynowych.

Całkowicie innymi produktami termokurczliwymi niż koszulki termokurczliwe są kształtki termokurczliwe. Są to elementy, które po obkurczeniu przybierają konkretny kształt. W związku z tym proces produkcji kształtek termokurczliwych różni się od procesu produkcji koszulek termokurczliwych. Ze względu na nierównomierność kształtu nie można zastosować polimeryzacji (usieciowania) metodą radiacyjną. Dlatego stosuje się specjalną recepturę granulatu, który w momencie tworzenia kształtki metodą wtryskową, polimeryzuje chemicznie zapewniając kształcę termokurczliwej pamięć kształtu. Następnie kształtka po podgrzaniu jest mechanicznie rozciągana do wielkości dostarczanej.

Kształtki termokurczliwe mogą być wykonywane z różnych materiałów, dostosowanych do zastosowań. Kształtki termokurczliwe stosuje się najczęściej w branży militarnej do zabezpieczenia złączy (tzw. boots) od strony elektrycznej, ale także przed wyrywaniem przewodów ze złącza. Kształtki termokurczliwe stosuje się także do rozdzielenia przewodów wiązki. Kształtki termokurczliwe w połączeniu z odpowiednią koszulką termokurczliwą służą do tworzenia wojskowych wiązek elektrycznych.

Niekiedy cienka warstwa kleju, którą są pokrywane koszulki termokurczliwe, rury termokurczliwe i kształtki termokurczliwe jest niewystarczająca. Dlatego stosuje się dodatkowy klej termotopliwy w formie taśmy lub dwuskładnikowy klej epoksydowy do termokurczy, który ma na celu uszczelnienie szczeliny pomiędzy termokurczem a elementem, na którym jest obkurczany termokurcz. Koszulki termokurczliwe, rury termokurczliwe i kształtki termokurczliwe nie powlekane klejem można też uszczelnić przy pomocy kleju do termokurczy.